Wiele brakuje organom administracji podatkowej do tego, aby móc powiedzieć, że działają efektywnie. Systematycznie wprowadzane są jednak zmiany dążące do poprawy obsługi podatników oraz wzmocnienia innych podstawowych funkcji administracji podatkowej. Tym razem Ministerstwo Finansów wdraża kilka zmian w ustawie o urzędach i izbach skarbowych, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2015 roku. Inną nowością będzie stworzenie rocznego raportu prezentującego zmiany w czasie „luki podatkowej”.

Działania zmierzające do poprawy obsługi podatników

Administracja podatkowa jest podzielona na szesnaście izb skarbowych i czterysta urzędów skarbowych. Uporządkowana w taki sposób struktura organizacyjna uniemożliwia dokonanie efektywnego podziału zadań oraz ich delegacji pomiędzy poszczególnymi jednostkami. Jedną z głównych przyczyn słabości obecnie funkcjonującego systemu jest duża liczba lokalnych jednostek prowadzących własną gospodarkę majątkową, finansową i kadrową oraz obciążanie ich zadaniami obsługowymi, niezwiązanymi bezpośrednio z procesem poboru podatków i obsługi podatnika.

Poprzez konsolidację odpowiednich procesów na poziomie wojewódzkim oraz eliminację powielania zadań przez jednostki organizacyjne administracji podatkowej możliwe będzie usprawnienie ich działania i poprawa funkcjonowania. Pozwoli to w efekcie na stworzenie lepszych warunków do realizacji zadań podstawowych w zakresie poboru podatków, egzekucji i kontroli, a przede wszystkim przyczyni się do poprawy jakości obsługi podatników i podniesieniu jej do poziomu zgodnego z oczekiwaniami społecznymi.

Wzmocnienie wewnętrzne administracji podatkowej, ale również polepszenie wizerunku publicznego – ukazanie jej jako administracji profesjonalnej, nowoczesnej i przyjaznej – to główne cele projektu. Do pozostałych, równie istotnych założeń, zalicza się poprawę jakości zarządzania zasobami kadrowymi w administracji podatkowej, optymalizację poziomu dobrowolnego wypełniania obowiązków podatkowych, a także poprawę jakości obsługi podatników w warunkach jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego.

Do spełnienia tych celów podjęte zostanie szereg czynności. Najważniejszym z nich będzie konsolidacja na poziomie wojewódzkim procesów pomocniczych realizowanych w izbach i urzędach skarbowych. W zakres tych czynności wchodzą m.in.: obsługa finansowa i kadrowa urzędu, zarządzanie majątkiem, remontami i inwestycjami, zamówienia publiczne, obsługa informatyczna, audyt. Izby skarbowe i podległe im urzędy skarbowe zostaną objęte wspólnym zarządzaniem, a zadania dyrektora generalnego oraz kierownika urzędu wykonywał będzie dyrektor izby skarbowej. Ponadto struktury izb i urzędów skarbowych zostaną dostosowane do przyjęcia produktów programu e-Podatki. Drugim elementem będzie stworzenie systemu obsługi i wsparcia podatnika realizowanego poprzez wdrożenie nowych lub usprawnienie istniejących rozwiązań w trzech obszarach możliwych do wprowadzenia dzięki efektywnemu przepływowi informacji podatkowej pomiędzy stronami, czy jednolitymi standardami pracy w bezpośredniej obsłudze:

1) informacja podatkowa (zarządzanie wiedzą podatkową),

2) standardy pracy administracji podatkowej w świadczeniu usług podatnikom (organizacja front office),

1. wsparcie podatnika w indywidualnej sprawie – a przez to wzmacnianie wiedzy i świadomości podatkowej społeczeństwa oraz zwiększanie stopnia dobrowolności w wypełnianiu obowiązków podatkowych przy jednoczesnym wsparciu podatnika w indywidualnej sprawie.

Raport prezentujący zmiany w „luce podatkowej”

Publikowanie rocznego raportu dotyczącego zjawiska „luki podatkowej” będzie miało na celu monitorowanie poziomu ściągalności podatków w czasie, co pozwoli na analizę danych i w efekcie wzrost efektywności systemu i administracji podatkowej pod względem poboru danin publicznych. Dokument poza samymi szacunkami luki będzie również zawierał analizę czynników wpływających na jej poziom. Ten instrument będzie zdaniem TAXUD (Taxation and Customs Union) istotnym narzędziem oceny poziomu poboru podatków – tax compliance.

Samo pojęci luki podatkowej odnosi się do różnicy pomiędzy kwotą podatku, który teoretycznie powinien być pobrany przez administrację podatkową, a kwotą rzeczywiście pobraną. Do przyczyn powstawania luki można zaliczyć w głównej mierze obserwowalne zaległości podatkowe oraz nieobserwowalne ubytki dochodów podatkowych wynikające z istnienia m.in. szarej strefy w gospodarce. Pozostałe czynniki to oszustwa podatkowe, wykorzystywanie optymalizacji podatkowej (w sposób zarówno legalny jak i nielegalny), a także bankructwa, błędy statystyczne oraz opóźnienia czasowe w dokonywaniu płatności.

Do innych państw korzystających z tego miernika można zaliczyć Wielką Brytanię. Co roku publikowany zostaje tam raport, w którym można znaleźć dane na temat luki podatkowej dla poszczególnych rodzajów podatków. Osobny raport jest też poświęcony luce w podatku od towarów i usług (najnowszy: “Second estimate of the VAT gap for 2012-13”).

Należy jednak mieć na uwadze fakt, że luka podatkowa to miernik statystyczny, a dane zostaną oparte m.in. na rachunkach narodowych GUS (przede wszystkim szacunki szarej strefy), zatem jej poziom należy interpretować z pewną dozą dystansu.

Dzięki doświadczeniom z opracowaniem miernika luki podatkowej w innych państwach i dostosowaniu go do specyficznych warunków możliwa będzie jego implementacja w Polsce. Metodologia obliczania powinna zostać opracowana do końca bieżącego roku, a pierwszy raport zostanie opublikowany pod koniec 2015 roku.