Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów opublikował 9 kwietnia 2024 r. aktualizację wytycznych dotyczących nakładania kar za praktyki ograniczające konkurencję. Poprzednie wytyczne musiały ulec modyfikacji ze względu na wdrożenie w 2023 r. dyrektywy ECN+. Nowe wytyczne mają zastosowanie do spraw wszczętych po 1 stycznia 2024 r.
Publikacja „Wyjaśnień” to czas najwyższy, aby na podmioty będące częścią złożonych grup kapitałowych przyjrzały się wszelkim aspektom związanym z przestrzeganiem prawa ochrony konkurencji. Jest to szczególnie istotne w przypadku postępowań przeciwko przedsiębiorcom będącym członkami międzynarodowych grup kapitałowych.
Nowe zasady dotyczą kalkulacji kar w przypadkach dotyczących:
- umów ograniczających konkurencję
- nadużywania pozycji dominującej.
Nowe regulacje nie obejmują zagadnień związanych z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów, stosowaniem klauzul abuzywnych oraz kontroli koncentracji.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera przepis o maksymalnej karze za udział w porozumieniu ograniczającym konkurencję oraz nadużywanie pozycji dominującej, ale nie precyzuje w nim w jaki sposób wyliczane są sankcje pieniężne. Prezes UOIKIK wyszedł naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, ale przede wszystkim wydał dokument z uwagi na implementację dyrektywy.
Wyjaśnienia precyzują, jaki wpływ na wysokość kary ma m.in. długość naruszenia, stopień zorganizowania naruszenia, charakterystykę rynku, produktu i jego odbiorców, a także skutki rynkowe naruszenia (pkt 25).
Ponadto, Prezes UOKIK zawarł katalog otwarty okoliczności łagodzących (pkt 38 – np. współpraca z UOKiK w trakcie postępowania, działanie pod przymusem, bierna rola w naruszeniu zakazu, dobrowolne usunięcie skutków naruszenia) oraz okoliczności obciążających (pkt 39 – np. rola lidera/inicjatora porozumienia, przymuszenie lub wywieranie presji, umyślność naruszenia).
Sposób ustalania wysokości kar pieniężnych wygląda następująco:
Etap 1a: Prezes Urzędu ustali kwotę wyjściową jako odsetek relewantnego obrotu. Odsetek ten będzie wynosił od 0,01% do 3% relewantnego obrotu.
Etap 1b: Prezes Urzędu ustali kwotę bazową dostosowując odpowiednio kwotę wyjściową poprzez wzięcie pod uwagę okoliczności wskazanych w Wyjaśnieniach, co może skutkować obniżeniem lub podwyższeniem kwoty wyjściowej o maksymalnie 75%.
Etap 2: Prezes Urzędu może podwyższyć kwotę bazową celem odzwierciedlenia długotrwałości naruszenia, jeżeli okres naruszenia spełni warunki opisane w Wyjaśnieniach.
Etap 3: Prezes Urzędu weźmie pod uwagę okoliczności łagodzące i obciążające. Możliwe jest wówczas obniżenie bądź podwyższenie kwoty z Etapu 2 o maksymalnie 25%.
Etap 4: Prezes Urzędu zbada, czy kwota z Etapu 3 nie przekracza maksymalnego wymiaru kary określonego w art. 106 ust. 1-8 u.o.k.k. (Jeżeli przekracza, wówczas obniży do wskazanego w przepisie poziomu).
Jeżeli Prezes Urzędu uzna, że kwota służąca wymiarowi kary określona na Etapie 4 będzie stanowiła adekwatną karę, to wymierzy karę w tej wysokości. W wyjątkowych sytuacjach, Prezes Urzędu może uznać, że określona wcześniej kwota jest nieadekwatna i wymierzyć karę w wyższym bądź niższym wymiarze. W takich sytuacjach Prezes Urzędu przedstawi dodatkowe uzasadnienie dla takiego działania.
Przed wejściem w życie implementacji w 2023 r. dyrektywy ECN+, maksymalna kara za naruszenie prawa konkurencji wynosiła do 10% obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary oraz do 2 000 000 zł dla osoby zarządzającej przedsiębiorcą. Dyrektywa ECN+ wprowadziła zmiany w obszarze karania podmiotów należących do grup kapitałowych – obejmując sankcjonowanie spółek-matek, stowarzyszeń przedsiębiorców oraz ich członków. Obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają nałożenie kary za naruszenie prawa konkurencji na całą grupę kapitałową, a nie tylko na pojedynczego przedsiębiorcę. W praktyce UOKIK może ukarać osobę zarządzającą spółką-córką, jak i osobę zarządzającą spółką-matką. Jeśli nawet ukarałby jedynie spółkę-córkę, maksymalna wysokość kary może wynieść do 10% obrotu całego organizmu gospodarczego (pkt 41).
